DIALEKT

NYNORSK

FORKLARING

LYD

styttæ v.,-a

stytte

1) støtte, 2) forkorte; «dagatn styttast»: dagane blir kortare; «styttnæ»: bli kortare

stæ n.

ste

plass ved elv der ein lunna innåt tømmeret som skulle fløytast,
eller plass der ein legg båten, ”båtstæ”

stæbnævitne n.

stemnevitne

t.d. ein lensmannsbetjent, fullmektig eller tillitsvald hadde med seg eit vitne

stæfylling f.

stefylling

vasstoda når elva er heilt full

stægglæ v.,-a

stegle

1) spikre opp, feste, setja opp til påsyn; «dæ va stæggla bjødnaskalla på høgstuguvæggji
på Trøim»; «stægglæ opp sjinn på væggæn»: spikre skinn på veggen (til turk)
2) setja opp noko til pynt, eller setja på seg noko for å pynte seg; «stægglæ på se»

stæindulp m.

steindulp

steinskvett, fugl som held seg i steingardar eller (fjøs)murar

stæinjarv m.

steinjarv

steinfull slått, utkantslått

stæinmærr f.

steinmerr

innretning til å frakte stein med, laga av ein skjenegang av stokkar som ein
«kavlætram» kunne gli på

stækkji v.,-ktæ

stekkje

laga stakk av lauvkjerv eller hardtrakka høy kring staur sett i jorda

stæll n.

stell

1) småting, 2) leikesaker, 3) leikestad

stællæ f.

stelle

stad

stællæ v.,-tæ

stelle

1) stelle seg,vaske seg, 2) stelle i fjøset, 3) «stællæ tå kjyddno»: kinne, yste, koke prim

stæmmæ blod v.,-dæ

stemme blod

få blodet til å stogge med overnaturlege verkemiddel

stæmpil m.

stempel

1) reiskap (før «jødnnavarn» kom) til å laga hol i oppvarma jern,
2) stempel på brev, ”lakkstæmpil”

stæmplakast n.

stemplakast

hallingkast der dansaren landar på begge føtene

stærtæ v.,-a

sterte

dra tungt; ”han stærta o drog”

stættæfat n.

stettefat

svarva fat eller bolle med stett under

støa v.,-ddæ

stø

«støa se te»: ordne seg til, stabilisere seg (m.a. om vêret), «støa se innåt noko»:
stø seg til noko

støkkji v.,-ktæ

støkkje

1) sprenge laus eit stykke, 2) kveppe, bli skremd, 3) skremme opp dyr

støkkæbrun m.

stokkebrunn

vassbrunn som er tømra frå berggrunnen og opp til over bakken

støkkæbåt m.

stokkbåt

båt uthola av ei stor furu

støla f.bf.

støla

form for stivkrampe på smålam når dei kom ut om våren

stølabelte n.

stølebelte

belte av ihophekta plater

stølme m.

stolme

hardt jur, heving i juret

stølp f., flt.
støppla

stolp

djupe fotefar i snø eller søle

stølphus n.

stolphus

einhøgda hus plassert på stolpar (så det ikkje skulle koma mus til)

stølpæmål n.

stolpemål

lekkjemål til å ta mål av dyr med, også brukt ”lækkjimål”

stølpæ-ra f.

stolperad

påsydd kant til å sy knappar på. Jf. «knappæstølp»

stølæ v.,-tæ

støle

vera på stølen, «sita på støle»; «dæi støla dær»: dei var på stølen der,
dei hadde stølen sin der

støndu f.

stonde

stillas ved husbygging, også brukt om ereksjon

støng f.

stong

1) stong, t.d. ”fiskæstøng”, 2) stong spikra opp bak uthuset, brukt som do;
«sita på støngæn»

støppasæng f.

stoppaseng

seng med «støppamadrass», stoppa av stampelo og alfa (sivaktig stråmasse),
trekt med sekkestrie eller bolster

størknæ v.,-a

storkne

gå over frå å vera flytande til fast, t.d. om blod, sjå ”slevræ”

størr f.

storr

siv som veks i myr og i tjørn; «isstørr»: storr som dei slo på isen om hausten

størrmadrass m.

storrmadrass

sengeunderlag av storr (brukt i staden for halm); «sænjistørr»

størtæ upp v.,-ta

størte

støtte (psykisk), oppmode, overtale; «dæi haddæ størta´n upp»:
dei hadde sett han opp, overtala han, fått han til å gjera noko; «han va uppstørta»

størtæ v.,-a

størte

1) stramme slik at det hemmar (om klesplagg); «plaggæ va størtént»,
2) «størtæ hæstæn»: stramme og feste taumane kring draget så hesten ikkje skulle gå

støvælig

støverdig

stødig, solid, som ein kan lite på

støypæ v.,-ftæ

støype

la trekkje i kald væske; «støypæ bjørkjilut», la oska trekkje i kaldt vatn ;
«støypæ kamfær» (ha kamfer i sprit, til medisinsk bruk, s.k. «kamfærspiritus»),
”støypæ huvukrunæ”: stupe kråke