DIALEKT

NYNORSK

FORKLARING

LYD

G (side 1)

gag

gag

attoverbøygd, med vinkel over 90 grader, brukt om t.d. vinkelen mellom ljåen og orvet,
motsett: gruv

gal m.

gard

1) gjerde, t.d. «stæingal»; «sjigal», 2) den inngjerde heime-eigedomen med hus og
jorde, 3) heile eigedomen, 4) tunet; «uti galé», 5) ring rundt månen;
«gal omkring månen», ”æ dæ gal omkring månén, bli dæ snjø”

gald f.

gald

frosen mark, tele i jorda; «hakkæ i halæ galdn»

galdær m.

galle

(frå galleblæra)

gale m.

garde

mindre, avdelt plass i eller ved huset, t.d.»kælvæ-galé»: kalve-garde; «uppi galén»

galhal

gardhard

om dyr som det ikkje sto gjerde for

galnæhæiæ f.

galneheie

litt for vill ungjente

galtal

gardtal

«gå galtal»: gå innom over alt, å gå innom fleire gardstun som låg etter vegen i ei grend med
felles veg

galtæstøkken m.bf.

galtestøkken

«få galtestøkken»: få ein svær støkk, bli svært skremd

gamla f.,
gammæln m.

gamla, gammeln

den gamle, gamlemor og -far, ikkje i nedsetjande tyding, berre som nemning på dei eldste

gamlægommo f.

gamlegommo

oldemor; ”gamlægofa”: oldefar; ”gamlæmøsist”: gamletante (tante frå ein eldre generasjon)

gandén

ganden

grå og mager (særleg i andletet)

gang m.

gang

1)svalgang, 2) sett: «æin spetugang»: tre strikkepinnar; «æin hæstskogang“:
fire hesteskor; «æin sengjipløgg-gang»: eit sengesett

gangklæu n.flt.

gangklede

klede til vanleg bruk, ikkje til fint eller til arbeid

gangle

gagneleg

til gagn

ganglemmitn
m.bf.flt.

ganglemmene

bøger og lår på slakt

gap m.

gap

gap, tosk

gap n.

gap

gap, opning; «døre stod på vitt gap»

gapri n.

gaperi

toskut tale

garmæ v.,-a

garme

gje lyd frå seg, bråke; «kjyddne garma o råuta»

garp m.

garp

tyskar i Bergen i hansatida

garpæprat n.

garpeprat

usømeleg tale, griseprat

gastgjevar m.

gjestgjevar

eigar av overnattingsstad

gastæleræ v.,-tæ

gasterere

1) køyre storkar, ta seg ut, vise seg, 2) «gå gastæleræ»: ta seg fri, og gå innom hjå nokon

gatahøl n.

gathol

knapphol

gavvæl m.

gavl

hyller med framkant i øvre delen av eit stuguskåp eller ei «løkhyllæ» (s.d.), med plass
for steintøy til å pynte opp hylla med – ”gavvælstas” (til dagleg brukte dei trebollar)

glafsén

glafsen

uvøren i ordbruk

glaning f.

glaning

«stå i glaningen»: vera på ein stad der ein blir glodd på (sjå også «glæinæ»)

glankar m.

glankar

folk som lura seg til bryllaupsgarden (eller til kyrkja) for å sjå, for å «glankæ»

glanæ

glana

nistiræ, sjå intenst på noko

glas n.

glas

vindauga; ”gå glasimyljo”: gå frå glas til glas for å følgje med

glasaugu n.flt

glasauge

briller

glavælug

gladverug

glad til sinns

glesu f.

glese

sprekk, revne

glim m.

skin

glans; «solé glim» i augo (når ein har sola rett i mot)

glittræ f.

glitre

(også kalla flatbrennar), enkel tranlampe eller parafinlampe med flat veike, sjå «lyse»

glomsæ v.,-a

glumse

små-le og gjerne blunke

glufsæ f.

glufse

vindpust

glugg m.

glugg

lysopning i (timra)vegg

glyggji v.,-gdæ

glyggje

«glyggji se»: ta seg opp (om eld); «glyggji innpå att»: friske på vermen

glyttæ v.,-a

glytte

titte, sjå i smug, t.d. «glyttæ på jentutn»

glæ

glæ

blåsur (om mjølk); «hælvglæ»: halvsur

glæfsæ v., -tæ

glefse

glænæ v.-a

glæne

bli blåsur

glæinæ v.,-tæ

gleine

sjå, glytte med eit augnekast til sides

glæksæ v.,-tæ

glekse

«glæksæ i se»: eta stygt og fort

glænnæ f.

glenne

opning i skogen, slik at ein kan sjå langt innigjennom

glærén

glæren

mager i andletet, ser sjukleg ut

glætt m.

glett

1) klemt, lyd. Jf. «bjøllæglætt», 2) når ein ymtar lausleg frampå om noko,
tankelaust eller med baktanke, ”ein liten glætt”

glættént

glettent

sleipt: helst når ein skal gå, glatt

glættæ v. glatt

glette

forsnakke seg; ”dæ glatt or me”; ”han glætta frampå om”: han ymta om

gløp n.

glop

glipe, opning

gløtt m.

gløtt

1) solgløtt, skimt av sol, 2) dørgløtt, når døra er opna litt, 3) ”kåma i rættæ gløtte”:
koma i rett tid

gløttævær n.

gløttevêr

når vêret er skiftande og det kjem solglyttar innimellom

gløys m.

gløys

gulp, gjerne om oppkast, ”gløysen sto”, men også om vatn som kjem plutseleg (i ein gløys)

gløysæ v.,-tæ

gløyse

1) kaste opp, 2) «gløysæ or se»: seia noko med ein flaum av ord som kan fornærme

glåmén

glåmen

tunn og bleik i andletet

gnavlæ v.,-a

gnavle

gnaga på harde og seige ting

gneka

gni

knu

gnæiste

gnist

det gnistra. jfr. njeiste

gnældrén

gneldren

som gneldrar, er kvass i målet, helst om hund som ”gnældræjøyr”. Jf. «gnæll»