DIALEKT

NYNORSK

FORKLARING

LYD

A (side 3)

arsænikk

arsenikk

ein type gift, før brukt som vaskemiddel mot utøy på krøter, ”krytyrvask”

arvægras n.

vassarve

planten vassarve, vassgras

aræ

andre

andre; «fyste i aræ»: fyrste i andre, d.v.s. fyrste februar; «både æi stan o aræ stan»: overalt

arælæine

annleis

på ein annan måte Jf. a-læine

arælæisse

annleis

jf. a-læisse

aræstan flt.

andre stader

asa v., æs, ese

ese

heve seg; «la knøu asa upp»: la deigen heve seg

asjepa v.,-a

avskipa

gjera at noko kjem i ugreie, blir forandra

asjilikt

atskilleg

ein god del, forskjellig, ymse

ask m.

ask

lagga kjerald på gjerd som ei lita bytte, med handtak;
«kælvæ-ask»: matkjerald for kalvane; «még-ask»: potte

askrepa v., -a

avskrepa

skapa uorden, få til å koma i ulag; sjå ”usjepa”

askrell n.

botnfall

oska som var att når dei hadde «støyft» (laga) oskelut; sjå ”bjørkjilut”

askrepast v.,-a(st)

avskrepast

koma i ulage, forandrast, bli ugreidd; «vørte askrepa på håre»

asning f.

esing

1) heving (om brøddeig o.a.), 2) hevingsmiddel (gjær, natron, hjortetakksalt), sjå «gøng»

asningskaku f.

esingskake

brøddeig forma til flate kaker og steikt på takke. Mykje brukt før det kom komfyrar.
Også kalla «flatækaku» eller «asikaku»

aspækti n.flt.

aspekti

tilgjersle, gjerne om teikn på himmelen - dei stod omtala i almanakken;
«aspektitn i den gamlæ alnakka vart studert før å finnæ ut førvarsel om væræ»

atahsle*

atalsleg

nifst, ekkelt, motbydeleg

atal

atal

ekkel, vrang

att, attæ

att, attende

att, attende; «dæ va kji attæ noko»: det var ikkje att noko; »dæi kåmmo attæ»:
dei kom attende

attast

attast

bakerst

atte

attil

attil; ”me få uppatt o atte”: me får koma i gang att

atti

att i

«sjå atti noko»: sjå skimten av noko

atti att

att i att

«kåma atti att»: koma til medvetet att

attijønom

attigjennom

bakover, bakigjennom, t.d. i bussen eller i kyrkja

attlæinæ

aleine

attlænjis

attlenges

baklengs

attræ v.,-a

attre

ombestemme, gjera om, dra attende; «dæ kom attrabesje»:
det kom melding om noko anna enn det som frå fyrst av var bestemt

attægløymæ f.

attgløyme

om eldre, ugift jente

attækjænnan

attkjennande

kjensk, som er til å kjenne att, motsett «ukjænsk»: ikkje til å kjenne att

attåt

attåt

innved, innåt; «sæt økse attåt laæ»: set øksa attmed vedstabelen

attåvær

attover

bakover

avdaga

avdaga

full natt

avdagast

avdagast

gå mot kveld

avdrått m.

avdrått

avkastning av krøtera - smør, ost, o.s.b.

avdøgd el. -døkt

avdogd

1) når dogga var gått or graset, 2) kjølslegen, kaldslegen (om mjølk eller vatn), jf. «kølnæ»

avhændæ v. -a

avhende

selja, kvitte seg med

avhøvdæ v.,-a

avhovde

ta av hovudet, t.d. på fisk ein har fanga, eller på slakt

avlaga se v.,-a

avlaga seg

gjera grimaser

avlang

avlang

oval

avliin

avliden

død

avloæ v.,-a

avloe

vanskjøtte ein gard, leggje ned drifta

avlæivu f., flt. -itn

avleiver

leivningar, rest

avlætén

avlæten

nærtakande, som ber seg ille for lite

avlætæ f.

avlæte

ein som er veik, har lett for å grine, er masut og syten

avlætæle

avlæteleg

forsterkande ord; «avlætæle stort/mykji/fælt»: uvanleg stort/mykje/fælt, jf. «tå laji»

avsies

avsides

utanom allfarveg, langt frå andre folk

avskjæring m.

avskjering

tunne delt i to

avskuli m.flt.

avskuler

skuler, matrestar

avstyræ v.,-a

avstyre

tala til rettes, skapa ro der det er usemje

avsy v.,-ddæ

avsøye

la slutte å koke; «dæ avsyst»: det sluttar å koke, sjå «sy»

avsæt n., flt.
afsæti

avset, avseter

den delen av renninga som blir att ved enden av veven

avsætna m.

avsetnad

(om noko det er lett å selja)

avvæl m.

avl

1) smieavl, eldstad i smia, 2) al, oppdrett; «avvælsukse»; «innavvæl»

av-vant

avvant

om barn som har slutta å suge morsmjølk; «han æ i åv-vænjingen»:
han er i avvenninga, held på slutte med morsmjølk. jf. åv-vant

avænseræ v.,-tæ

avansere

selja, kvitte seg med; «sjilja se åv mæ»