DIALEKT

NYNORSK

FORKLARING

LYD

A (side 2)

alung m.

alun

1) alunskifer, 2) plantefarge

alvænævvær f.

alvenever

eit slag mose (lav) som veks på gamal rogn. Vart nytta som åtgjerd mot «gust»
(trote-sjuke, rosen), som dei i gamle dagar trudde var påtrolla.

alæinæ

åleine

einsam, åleine

a-læine, a-læin

annleis

avstytting for «arælæine»: annleis, på ein annan måte

a-læisse

annleis

avstytting for «arælæisse»: annleis

ambø f.

ambod

arbeidsreiskap, handreiskap, t.d. «slåttæambø»

ambøstyre n.

ambodstyre

arbeidsutstyr

amlæ v.,-a

amle, hamle

amle, 1) drive på att og fram med arbeid, 2) skuve båten attende med årene (hamle)

ammæral

ameral

litt for lur, litt for slu

ampær

amper

stri, ustyren, uroleg

an pron., flt. aræ

annan

annan; «dæ va æin an æin»: det var ein annan; «dæ va dæi aræ»: det var dei andre; også brukt om den som talar i t.d. ”dæ va værræ før ein an ein”:
det var verre for meg (i motsetning til visse andre)

a-ndag m.

annandag

i t.d. ”andag jul”: andre juledag

a-ndags-sjæiæ n.bf.

annandags-skeidet

kappkøyring med hest, fast skikk andre juledag

an(na)kor

annankvar

annankvar; «annakort år»; «annakor dag» eller «ankor dag»

andæbært

andebert

så sprengkaldt at ein ser anden sin

andøvæ v.,-dæ

andøve

rå med, greie å handsame, t.d. om ein vil freiste å flytta store ting

ankor-æin

annankvar ein

eigentleg «annankvar», men brukt i tydinga nokon kvar, mange, ikkje reint få; «dæ va ankor-æin som va innom på dagen min»

annføtes

andføttes

andføttes, «liggji annføtes, slik som grisitn»: når to personar ligg i same senga, men med hovudet og føtene i kvar si lei

annkrænæle

andkræneleg

motbydeleg. Også brukt som forsterkande tilleggsord; «annkrænæle stort»: veldig stort

annlet n.

andlet

ansikt

annlætt

andløgd

lattermild sprengd av lått

annsam

annsam

travel, litt «uppkjasa»

annsynes

andsynes

andlet til andlet

annsæ v.,-a

ense

sanse, leggje merke til

annsæmd f. el.
annsæme n.

annsemd

travelheit, kav og mas for å få gjort mest mogleg

anntrast v.,

antrast

bli uroleg, nervøs, oppøst, t.d i samband med kjekling, jf. «anntærert»

anntønén

andtønen

uberekneleg, masut, vanskeleg å gjera til lags. Den som var «anntønén», kunne bli kalla «æi anntønæ»

annværpæ se v.,-varpa

andverpe

syte, bera seg ille, med sukk og stønn; «æit annvarp»: ei ri med dårleg humør og syting (som ein rekna med ville gå fort over)

antusæld m.

antuseld

St. Antoniuseld, helveteseld (sjukdom)

antæll - ænndå

anten – eller

(i nyare tid: «antæll - eller») anten - eller, eitt av to

antærert

alterert

oppskaka, uroleg til sinns

apa ette v.,-a

apa etter

apa etter, herme, gjera like eins

apa v.,-a

hòpa

rygge, gå eller køyre bakover

appøtikker el. apotikar m.

apotekar

apotekar

appå

attpå

attpå, i tillegg, attåt; «appå te»: attpå til; sjå ”jamvælt”

appåbunding m.

attpåbunding

attpåbinding, ny fot på gamal sokkelegg; «dæ vart appåbønde ny føhslæ»

appåklatt m.

attpåklatt

attpåklatt, brukt om barn som vart fødd lenge etter syskena, «ettepådalt»

arbæishete n.

arbeidshete

den varmen ein får i seg av kroppsarbeid

arbæislag n.

arbeidslag

måte å utføre arbeid på, t.d på ein «pirkjin», «kuldrén», tuglén» eller «slafsén» måte (s.d.)

arg

arg

sinna

armæslæng m.

armsleng

armslag, også brukt biletleg, om å kjenne seg fri og ikkje ha for mykje som hindrar ein

armørv n.

armorv

orv med kagg (handtaket) til høgrearmen, og med ein «arm» der det var festa eit handtak. Handtaket sat attarst og vende ned. (orvet er trestonga til ein ljå,
der ljåbladet er festa i eine enden)